AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI
Diş nedir?
Dişler ağıza alınan besinleri parçalamaya yarayan küçük kemik parçalarıdır.
Dişler ağıza alınan besinleri parçalamaya yarayan küçük kemik parçalarıdır.
DİŞ ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLERİ
GRUPLANDIRILMASI
Ergin bir insanın ağzında genellikle 28 adet diş bulunur. Bu
rakamı 32’ye tamamlayan 3.büyük azılar yani yirmi yaş dişleridir. Bunlar alt
çenede iki üst çenede iki olmak üzere toplam dört tanedir. Bu 28 diş 4 ayrı diş
grubundan meydana gelmektedir.
Kesici dişler: Alt ve üst olmak üzere 8 adettir.
Köpek dişleri: Alt ve üst olmak üzere 4 adettir.
Küçük azı dişleri: Alt ve üst olmak üzere 8 adettir.
Büyük azı dişleri: Alt ve üst olmak üzere 8 adettir..
Yirmi yaş (Akıl) dişleri: alt ve üst çenede ikişerden
dört adettir.
Dişler ve Yapıları:
Süt Dişleri
5 yaşına kadar olan
çocuklarda ise 20 adet süt dişi bulunur.6 aylıkken ilk olarak alt ön keser
dişlerle başlayan sürme süreci 3 yaşında tamamlanır.5 yaşına kadar çocukların
tüm süt dişleri ağızda mevcuttur. 5 yaşından itibaren süt dişlerinin yerini
daimi dişlere bıraktığı karma dişlenme süreci başlar ve bu süreç ortalama 13
yaşında tüm daimi dişlerin ağızda yerini bulmasa ile son bulur.
Kesici Dişler
Alt ve üst çenedeki ön dişler. Kesici diş olarak
adlandırılır. Üst çenede genişliği 9-10 mm. olanlar orta kesici; 6-7 mm.
olanlar ise üst yan kesicilerdir. Alt orta ve yan kesicilerin genişlikleri ise
6-7 mm. arasındadır. Hem alt hem üst çenede dörder tane bulunur. Kesici dişler,
yiyecekleri ısırmaya ve kesmeye(koparmaya) yararlar.
Kaninler (Köpek Dişleri)
'Köpek dişi ’adı da verilen kaninler ,kesici dişlerden sonra
gelir, alt ve üst çenede sağlı-sollu birerden dört (4)tanedir. Alt çenede iki
üst çenede iki olmak üzere dört tanedir. Uçları sivri olup yiyecekleri
koparmaya yararlar.
Azı Dişleri
Kaninlerin arkasında, azı dişleri yer alır. Yapı olarak
birbirinden farklı olan azı dişleri, her bir yarım çenede, iki küçük azı, üç de
büyük azı olmak üzere beşer tane ve bir çenede toplam on (10) tanedir.
Yiyecekleri ufalar ve öğütürler. Bütün küçük azıların çiğneme ve kenetlenmeye yarayan ikişer
tümsekçikleri vardır. Üst çenedeki büyük azıların dörder tümsekçiği; alt
çenedeki büyük azıların beşer tümsekçiği vardır. Bu tümsekçiklere tüberkül adı
verilmektedir.
Akıl Dişleri (Yirmi yaş Dişleri)
Üçüncü Büyük Azılar olan yirmilik dişler, insanoğlunda çene
kemikleri gittikçe küçülmeye başlamasıyla bazı insanlarda artık çıkmamaktadır.
Isırma ve öğütme nasıl gerçekleşir?
Kesici dişler, yiyecekleri ısırmaya ve kesmeye yararlar. Üst
diş kavisi, alt diş kavisinden daha geniştir ve onu her yönde taşar. Alt
çenenin aşağıya kaymasıyla ağız açılır ve lokma kesici dişlerin arasına girer.
Ağız kapatılınca, ısırma hareketi ile üst kesiciler alt kesiciler üzerinde bir
makasın ağzı gibi kayar ve yiyecekleri koparır. Öğütme işlemi alt
çene eklemi ve çiğneme kaslarının uyumlu çalışması ve yana hareketlerle gerçekleşir.
Köpek dişlerinin
uçları sivri olup koparmaya yararlar. Azı dişleri de çiğneme kenetlenmeye
yararlar. Besinleri iyi
öğütebilmek için diş dizilerinin düzgün ve eksiksiz olması şarttır.
AĞIZ
VE DİŞ SAĞLIĞI
Ağız
sindirim kanalının girişidir. Ağızdaki olumsuzluklar diş sağlığının
bozulmasına, sindirimin olumsuz etkilenmesine yol açar. Ağızla aldığımız
yiyecekler çiğnenip, tükürükle karıştırılarak yutulmaya ve sindirime hazır hale
getirilirler. Ağız aynı zamanda konuşmaya yardım eder. Tat alma organı olan
dilin; çiğneme, yutma, konuşma gibi çok önemli yan görevleri de bulunmaktadır.
Dişlerin besinlerin parçalanması,
öğütülmesi görevlerinin yanı sıra konuşmada ve görünümümüzde önemli etkileri
vardır. Dişleri eksilmiş kişilerin bazı sesleri çıkarabilmeleri zorlaşır,
çiğnemede ve/veya ısırmada da zorluk olur.
Ağız ve diş sağlığında en önemli iki hastalık diş çürükleri
ve diş eti iltihaplanmalarıdır.Dişler neredeyse bütün sistemleri olumsuz etkileyen sürekli
enfeksiyon odağı haline gelebilir ve
kalp, böbrek, eklemler vb. yapılarda önemli sağlık sorunlarına yol
açabilen enfeksiyonlara kaynaklık edebilir.
1.
Diş Çürümesi
Diş
çürüklerinin oluşmasında üç temel etmen bulunmaktadır: Duyarlı bir diş yüzeyi,
mikroorganizmalar için elverişli yiyecek artıkları, bunların parçalanmasına ve
asit oluşumuna yol açacak mikroorganizmaların varlığı. Besinler içinde diş
çürümesine en çok neden olanlar karbonhidratlar, yani kabaca, şekerli
gıdalardır.
Dişler iyi temizlenmeyecek olursa, üzerinde besin artıkları
ve mikroplar birikir. Ağız içerisindeki bakteriler yiyecek artıklarındaki
şekerli maddeleri kullanarak onu saydam, yapışkan bir madde haline getirir ve
dişler üzerine yapışmasını sağlar.
Besinlerin
tatlandırılması için kullanılan şekerli maddelerin içinde bulunan asit, dişlere
zarar verebilir, ancak bakterilerin kendileri de asit oluşturabilmektedir. Asit
diş minesinin erimesine neden olur. Böylece oluşan erime bölgelerinden giren
mikroplar kolayca alttaki yumuşak dokuya ulaşabilirler.
Yemeklerden
sonra dişlerin fırçalanması ve diş ipi kullanarak yemek artıklarının
çıkarılması dişlerin çürümesini, diş eti hastalıklarının oluşumunu ve
ilerlemesini önler.
Dişlerin
ağrımaması sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Diş ağrısının olması için diş
çürüğünün çok ilerlemiş olması gerekir. Diş çürüklerinin tedavi edilebilir
dönemde belirlenmesi için ağrı oluşmasını beklemeden senede en az iki kez diş
hekimine giderek dişlerin muayene ettirilmesi gerekir. Diş hekimleri
gerektiğinde dişlerin filmini çekerek gözle görünmeyen diş oyuklarını da
belirleyebilirler.
2.
Diş Eti Hastalıkları
Dişin diş eti dışında görünen bölümü
diş minesi denilen sert bir tabaka ile kaplanmıştır. Bunun altında daha yumuşak
bir yapı vardır. Diş
eti hastalıkları, diş çürükleri ağız kokusuna neden olabilir. Ağız kokusu
olduğunda nedeni araştırılmalıdır. Diş eti hastalıkları en önemli diş sağlığı sorunları
arasındadır.. Diş etleri, diş yuvaları ve ağız tabanındaki
iltihaplanmalar genel olarak diş eti hastalığı olarak bilinmektedir.
Diş
çürüğü, diş eti hastalıkları, sinüzit, bademcik iltihabı, solunum sistemi
hastalıkları, sindirim sorunları, ağız bakım yetersizliği ağız kokusuna neden
olabilir. Bu hal, sosyal ilişkileri de etkiler.
3.
Dişlerin Gelişim Bozuklukları
Ağızda
kapanma bozukluklarına neden olan diş düzensizlikleri dişlerin çürümesini
kolaylaştırır ve daha erken dönemde dökülmesine yol açar. Düzensiz dişler, alt
ve üst çene arasındaki ilişkinin bozulmasına neden olabilir. Çiğneme ve
temizleme güçlüğü yaratırlar, kötü ağız kokusuna yol açarlar.
Düzensiz
dişlerin en önemli nedeni süt dişlerinin zamanından önce yitirilmesi olabilir.
Bunun sonucunda çıkan kalıcı dişler birbiri üzerine gelecek biçimde
yerleşebilirler. Düzensiz dişler konuşma bozukluklarına ve görünüm
bozukluklarına neden olabilir.
Sigara
dişlerde renk değişikliği yapar. Sigara içenlerin dişleri kahverengimsi bir
renk alır. Canlılığını kaybetmiş olan dişler gri renkte görünür. Çocuklarda
hatalı olarak kullanılan bazı ilaçlar da dişlerde renk değişikliğine neden
olabilir. Aşırı derecede flor dişlerin sararmasına neden olabilir.
4.
Ağız ve Diş Sağlığı Nasıl Korunur?
Diş
çürümelerinin önlenmesinde sularda yeterli flor olması, düzenli olarak dişlerin
fırçalanması, diş ipi kullanılması, aşırı tatlı ve şekerli yiyeceklerden
olabildiğince kaçınma bunlar yendiğinde mutlaka dişlerin fırçalanması, diş
hekimi kontrollerine gidilmesi temel uygulamalardır. Diş eti hastalıklarının
önlenmesinde de diş fırçalama ve düzenli diş hekimi kontrolleri önemlidir.
Aşırı
asitli ve şekerli yiyecekler mikroorganizmaların etkisini artırır. Dişler sert
cisimlerle karıştırılmamalı, fındık, ceviz vb. kabuklu yiyecekler dişlerle
kırılmamalıdır. Bunlar diş minesinin çatlamasına ve bakterilerin etkisinin
artmasına neden olur. Diş minesinin koruyucu etkisi ortadan kalkar.
5.
Diş Fırçalama Tekniği
1. Diş fırçası 45 derecelik açı yapacak biçimde
tutulur ve diş eti hizasından başlanarak ağız
boşluğuna doğru fırçalamaya başlanır. Dış yüzeylerden başlayan fırçalama
sert darbeler halinde değil, yumuşak ve daireler çizecek biçimde, ön dişlerden
arka dişlere doğru yapılmalıdır.
2. Daha sonra dişlerin iç yüzeyleri aynı
şekilde fırçalanır. Bu işlemde fırça eğik tutularak, diş etinden ağız boşluğuna doğru hareket
ettirilir.
3. Daha sonra dişlerin çiğneme yüzeyleri fırça
düz olarak ileri geri hareket ettirilerek fırçalanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder